Co to jest obowiązek meldunkowy i kogo dotyczy?

Obowiązkiem meldunkowym objęci są wszyscy mieszkańcy Polski – zarówno obywatele, jak i cudzoziemcy – co regulują odpowiednie przepisy polskiego prawa. Choć na przestrzeni lat niejednokrotnie podejmowano próby zniesienia tej konieczności, to jednak obowiązek ten nadal pozostaje w mocy. Czym jest obowiązek meldunkowy i co wspólnego ma z wynajmem mieszkania? Kto, gdzie i w jaki sposób powinien zgłosić aktualne miejsce zameldowania? Wszystkie informacje zebraliśmy w praktycznym poradniku!

Obowiązek meldunkowy – co to właściwie jest?

Obowiązek meldunkowy to konieczność poinformowania właściwego organu administracji publicznej (urzędu gminy, na której terenie zamierza się przebywać) o swoim czasowym lub stałym miejscu pobytu nie później niż 30 dni po zamieszkaniu w nowej lokalizacji.

• Meldunek w miejscu pobytu stałego z określonym konkretnym adresem lokalizacji złożyć należy wtedy, gdy ma się zamiar pozostania w danym miejscu na stałe.
• Meldunek w miejscu pobytu czasowego składa osoba, która tymczasowo przebywa poza miejscem aktualnego stałego zameldowania i zamierza pozostać w nowej lokalizacji dłużej niż 3 miesiące.

Na czym polega obowiązek meldunkowy?

Obowiązek meldunkowy nie dotyczy wyłącznie konieczności zameldowania się mieszkańca. Tak naprawdę realizuje się go poprzez cztery czynności:

• zameldowanie się w miejscu pobytu stałego lub czasowego,
• wymeldowanie się z miejsca pobytu stałego lub czasowego,
• zgłoszenie wyjazdu za granicę na okres dłuższy niż 6 miesięcy,
• zgłoszenie powrotu z wyjazdu za granicę, który trwał dłużej niż 6 miesięcy.

Kogo dotyczy obowiązek meldunkowy?

Każdy mieszkaniec Polski, niezależnie od posiadanego obywatelstwa, podlega obowiązkowi meldunkowemu. Dotyczy to także cudzoziemców, którzy zamierzają pozostać w kraju dłużej niż przez pół roku.

W przypadku osób, które nie mają zdolności do czynności prawnych lub jest ona ograniczona, obowiązek meldunkowy w ich imieniu spełnić muszą rodzice lub prawni bądź faktyczni opiekunowie. Mowa o dzieciach do 18. roku życia oraz o osobach częściowo lub całkowicie ubezwłasnowolnionych.

Dzieci rodziców z obywatelstwem polskim są zameldowane automatycznie (z urzędu) przez kierownika urzędu stanu cywilnego, który sporządza akt urodzenia.

Jaka jest podstawa prawna obowiązku meldunkowego?

Obowiązek meldunkowy nakładają na mieszkańców Polski dwa akty prawne:

• Ustawa z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz.U. z 2019 r. poz. 1397 z późniejszymi zmianami),
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 grudnia 2017 r. w sprawie określenia wzorów i sposobu wypełniania formularzy stosowanych przy wykonywaniu obowiązku meldunkowego (Dz.U. poz. 2411 z późniejszymi zmianami).

Miejsce zameldowania, a miejsce zamieszkania

Miejsce zamieszkania wskazuje zawsze na rzeczywiste miejsce pobytu osoby, a miejsce zameldowania już nie zawsze. Oba te miejsca powinny być w zasadzie takie same.

• Miejsce zamieszkania zostało określone w art 25 Kodeksu Cywilnego, który stanowi, że  miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.
• Z kolei miejsce zameldowania wyznacza się na ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych. Obowiązek meldunkowy dotyczy np. zgłoszenia miejsca swojego pobyt na stałe lub pobytu czasowego. Art. 6 i 7 tej ustawy wskazują, że miejscem zameldowania jest miejscowość z oznaczonym adresem.

Obowiązek meldunkowy a wynajem mieszkania?

W świetle przepisów polskiego prawa osoba, która zmienia miejsca zamieszkania, objęta jest obowiązkiem meldunkowym. Dotyczy to zarówno osób, które przeprowadzają się do nieruchomości, której są właścicielami, jak i osób, które będą wynajmować lokal. Nowe miejsce zameldowania powinni zgłosić również lokatorzy, którzy będą zajmować wyłącznie część nieruchomości (np. jeden pokój).

Najemców mieszkania czy domu zameldować może właściciel nieruchomości, ale można zrobić to także samodzielnie. Meldując się pod konkretnym adresem, należy przedstawić dokument potwierdzający pobyt w danym lokalu (np. umowę najmu) oraz potwierdzenie prawa do nieruchomości jej właściciela. Fakt zameldowania pod zgłoszonym adresem nie rodzi żadnych praw najemcy do lokalu, a właściciel nadal ma możliwość rozwiązania umowy, usunięcia lokatora (np. jeśli nie płaci czynszu) i wnioskowania o administracyjne wymeldowanie lokatora, jeśli ten opuści lokal bez zgłoszenia tego faktu.

W jaki sposób spełnić obowiązek meldunkowy?

W związku z cyfryzacją polskiej administracji publicznej obowiązek meldunkowy można aktualnie zrealizować przez Internet. Można także złożyć wniosek w formie papierowej podczas wizyty w urzędzie gminy (właściwej ze względu na lokalizację nowego miejsca pobytu).

Jakie dokumenty są potrzebne do meldunku?

Osoba, która chce zameldować się w lokalu, którego jest właścicielem lub co do którego ma inny tytuł prawny, załącza jeden z poniższych dokumentów:

• umowę cywilnoprawną (np. najmu),
• odpis z księgi wieczystej lub wyciąg z działów I i II księgi wieczystej,
• decyzję administracyjną,
• orzeczenie sądu.

Osoba, która nie jest właścicielem lokalu, w którym chce się zameldować i nie ma do niego żadnych praw, załącza obligatoryjnie:

• oświadczenie właściciela lokalu (bądź innej osoby, która ma do niego prawa) potwierdzające pobyt meldującego się w tym miejscu,
• dokument, który potwierdzi tytuł prawny do lokalu jego właściciela (lub innego podmiotu, który ma do niego prawa).

Osoby, które nie dostarczą wymaganych dokumentów lub meldując się przez internet, dołączą jedynie ich skany, mogą zostać poproszone o dosłanie braków lub oryginałów.

W przypadku braku informacji o tytule prawnym do lokalu lub oświadczenia właściciela i potwierdzenia jego tytułu prawnego urząd rozpocznie postępowanie administracyjne, w wyniku którego będzie mógł potwierdzić meldunek, lub go odmówić.

Obowiązek meldunkowy przez Internet

Formularz do meldunku stałego lub czasowego wypełnić można online. W tym celu trzeba dysponować profilem zaufanym, e-dowodem lub certyfikatem kwalifikowanym, które potwierdzą tożsamość składającego wniosek.

Po przygotowaniu niezbędnych danych i dokumentów (odwzorowań cyfrowych) należy zalogować się w serwisie internetowym gov.pl lub bezpośrednio na platformie ePUAP, wypełnić formularz, wgrać załączniki, dołączyć potwierdzenie zapłaty w przypadku chęci uzyskania zaświadczenia o zameldowaniu na pobyt czasowy, sprawdzić wniosek i złożyć podpis elektroniczny. Potwierdzenie złożenia wniosku dostępne będzie w skrzynce ePUAP.

Jeśli zostały dołączone niezbędne dokumenty i wszystkie dane się zgadzają, urzędnik potwierdza meldunek od razu po zgłoszeniu wniosku.

Uwaga! Nie można być zameldowanym na pobyt stały lub czasowy w dwóch miejscach jednocześnie, więc przed złożeniem wniosku o zameldowanie, należy wymeldować się z poprzedniego miejsca zamieszkania. Nie dotyczy to sytuacji, w której jeden meldunek został złożony na pobyt stały, a drugi na czasowy.

Obowiązek meldunkowy w urzędzie gminy

W przypadku meldowania się stacjonarnie – w urzędzie gminy – należy oprócz wskazanych wyżej dokumentów zabrać ze sobą dokument tożsamości (dowód lub paszport). Formularz wypełnić można wcześniej, wydrukować go i złożyć w urzędzie lub zająć się tym na miejscu. Urzędnik od razu zamelduje wnioskującego, chyba że (jak wyżej) nie zostały dostarczone wszystkie dokumenty – wtedy urząd wszczyna postępowanie administracyjne, które zazwyczaj nie trwa dłużej niż 2 miesiące.

Czy za meldunek trzeba zapłacić?

Nie, meldunek jest bezpłatny, podobnie jak zaświadczenie o zameldowaniu stałym. Zapłacić trzeba jedynie za zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt czasowy  – wydanie tego dokumentu kosztuje 17 złotych.

FAQ:

1. Czego dotyczy obowiązek meldunkowy?

W skład obowiązku meldunkowego wchodzi zameldowanie się w nowym miejscu pobytu, wymeldowanie się z nieaktualnego miejsca pobytu, zgłoszenie wyjazdu za granicę na dłużej niż pół roku oraz zgłoszenie przyjazdu z ponad półrocznego pobytu za granicą.

2. Kogo dotyczy obowiązek meldunku?

Każdej osoby mieszkającej w Polsce, również cudzoziemców bez polskiego obywatelstwa.

3. Co grozi za niedopełnienie obowiązku meldunkowego?

Obowiązek meldunkowy został wprowadzony jedynie w celach ewidencyjnych. Nie zostały przewidziane żadne sankcje prawne za jego niedopełnienie.

Artykuł powstał we współpracy z twórcami projektu Administracja Pod Kontrolą, sfinansowanego ze środków Funduszu Sprawiedliwości, którego dysponentem jest Minister Sprawiedliwości.