Ile za sprawę bierze adwokat i czy wystawi „paragon grozy”?
Jedno z najczęstszych pytań o pracę adwokata dotyczy wynagrodzenia za prowadzenie sprawy. Z prywatnych rozmów wynika, że klienci niejednokrotnie nie chcą początkowo skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnej, ponieważ zakładają, że ich na to nie stać. Tymczasem do rozmów z adwokatem najlepiej podejść jak do rozmów z każdym innym potencjalnym kontrahentem i wypracować jasne zasady współpracy.
Poniższy tekst przedstawia, jak może kształtować się wynagrodzenie adwokata, od czego zależy oraz jakie kwestie warto jasno ustalić przed rozpoczęciem współpracy. Niezależnie do tego, adwokat może ustalać stawki na takim poziomie, jaki uzna za odpowiedni, jak każdy inny przedsiębiorca. Ostatecznie zweryfikują to prawa rynkowe i popyt klientów na tak wycenione usługi.
Ile kosztuje porada prawna?
W przypadku zdrowia mówi się, że „lepiej zapobiegać niż leczyć”. Podobnie jest z prawem. Zawsze lepiej (i taniej) jest skorzystać z porady prawnej przed podjęciem decyzji, niż później rozwiązywać skomplikowane spory prawne. Konsultacja projektu umowy, wprowadzenie dodatkowych postanowień, które ułatwią jej realizację, analiza dokumentów przed podjęciem decyzji o zakupie, zbadanie, czy żądania innych osób są zasadne i jakie są szanse w ewentualnym sporze sądowym, to tylko niektóre z czynności, które mogą zapobiec późniejszym problemom. Koszt takiej porady będzie zależał np. ilości dokumentów, które trzeba będzie przeanalizować, zazwyczaj mieści się w przedziale 200-1000 zł. Jeśli konsultacja dotyczy sprawy, która jest już na zaawansowanym etapie i wiąże się z przeglądaniem akt w sądach, ustalaniem stanu prawnego, wizytami w urzędach itp., koszt może być wyższy, co zależy od ilości poświęconego na to czasu.
Ile kosztuje reprezentacja adwokata na etapie negocjacji w celu zawarcia ugody?
Rozwiązanie ugodowe z założenia zakłada, że obie strony w pewnym zakresie ustępują, ale dzięki temu zyskują oszczędność czasu, pieniędzy i szybciej mają przysłowiowy „święty spokój”. Umiejętnie przeprowadzone postępowanie polubownego zakłada, że uczestnicy prezentują argumenty, starają się przekonać do swojego stanowiska, wypracować akceptowalne rozwiązanie, wychodząc z założenia, że proces sądowy nie jest dla nich opłacalny. Wynagrodzenie w takim przypadku może być naliczone od ilości godzin poświęconych na negocjacje albo np. procentowo od kwoty, o jaką toczy się spór. Można też łączyć te sposoby wynagrodzenia albo ustalić zasady w ten sposób, że płatna będzie pewna kwota podstawy wynagrodzenia z dodatkową procentową premią za pozytywny wynik negocjacji, na zasadzie tzw. „premii za sukces” (success fee). W tym przypadku w umowie z adwokatem warto doprecyzować, co będzie rozumiane jako „sukces”.
Ile wynosi wynagrodzenie adwokata przed Sądem?
W sytuacji, gdy spór trafi do Sądu, wysokość wynagrodzenie będzie się różnić w zależności od rodzaju sprawy. W sprawach majątkowych wynagrodzenie będzie odnosiło się zazwyczaj do kwoty, o jaką toczy się spór albo np. do wartości udziałów (w nieruchomościach i ruchomościach). Minimalne stawki adwokackie są wskazane w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie, którego tekst znajduje się tutaj https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20230001964. Warto zaznaczyć, ze są to stawki minimalne, co oznacza, że taką stawkę w razie wygranej sprawy Sąd zasądzi od strony, która przegra proces. Sąd może zasądzić od strony przeciwnej stawkę wyższą niż minimalna, natomiast nie zdarza się to często i zależy od uznania sądu oraz stopnia skomplikowania sprawy. Wynagrodzenie adwokata może być ustalone na poziomie stawek minimalnych, może być powiększone o 23% podatku VAT, który adwokat jest obowiązany odprowadzić, jak również przekraczać te stawki, zwłaszcza w przypadku stawek minimalnych określonych na wyjątkowo niskim poziomie. Niektóre stawki wynikające z tego rozporządzenia wynoszą nadal kilkaset złotych i nie odpowiadają ani nakładowi pracy, ani realiom rynkowym. Na wysokość wynagrodzenia adwokata mają wpływ zazwyczaj: kwota lub wartość rzeczy, jakiej dotyczy spór oraz nakład pracy adwokata, w tym ilość dowodów, które należy przeprowadzić przed sądem (np. ilość świadków). Prowadzenie sprawy sądowej wiąże się z nakładem pracy wynoszącym od kilkunastu godzin w przypadku spraw najprostszych do kilkudziesięciu w przypadku spraw bardziej skomplikowanych (w przypadku wieloletnich procesów może być to jeszcze większy nakład). Nie chodzi samo stawiennictwo w sądzie, ale o cały proces, w tym przygotowania i analizy, spotkania, sporządzanie pism procesowych w toku sprawy. Wynagrodzenie można ustalić jako płatne z góry, rozłożone na raty, rozliczane na zasadzie wspomnianej wyżej „premii za sukces”, albo połączyć kilka z rozwiązań. Odrębną od wynagrodzenia sprawą są tzw. koszty sądowe, które trzeba uiścić na konto sądu np. opłata sądowa od pisma, koszty biegłych, czy zwrot kosztów stawiennictwa świadków.
Klucz do uniknięcia „paragonu grozy” u adwokata – transparentne warunki współpracy
Najważniejszą kwestią jest przejrzyste dla klienta określenie zasad wynagrodzenia. Tego ma prawo domagać się każdy, a jeśli ktokolwiek twierdzi, że jest to niemożliwe, należy rozważyć spotkanie z innym specjalistą. Oczywiście, pewnych kwestii, np. ilości rozpraw, nie da się określić z góry. Można jednak wskazać, jaka ilość rozpraw mieści się w opłacie podstawowej, a ile trzeba będzie zapłacić za każdą dodatkową rozprawę, czy za koszty dojazdów. Można też doprecyzować, czy wynagrodzenie dotyczy reprezentacji tylko w pierwszej, czy również w drugiej instancji, czy obejmuje podatek VAT, a także ile wynosi procent od wygranej sprawy (o ile taki ustalono). Warto jasno ustalić, czy w razie wygranej sprawy koszty procesu od strony przeciwnej będą zwracane klientowi, czy też adwokat zatrzyma je jako premię.
Adwokat zawiera umowę o świadczenie usług prawnych, jak każdy inny przedsiębiorca. Nie powinno być więc żadnym problemem potwierdzenie zasad współpracy na piśmie, czy np. w e-mailu. Ponieważ oferta usług prawniczych jest teraz bardzo szeroka, można sprawdzać warunki, jakie proponują różne kancelarie i dokonać wyboru. Zwłaszcza, że wokół tego tematu krąży wiele mitów. Na pewno jednak nie warto rezygnować z profesjonalnej pomocy.
Artykuł powstał we współpracy z Kancelarią adwokatów Ireneusza Sachanbińskiego i Olgi Sachanbińskiej-Dobrzyńskiej – sprawdzony Adwokat Opole.
