Podstawy wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego

Prawo zamówień publicznych przewiduje wykluczenie wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego po zaistnieniu wymienionych w ustawie przesłanek. Po nowelizacji z 28 lipca 2016 ich katalog został poszerzony. Poza przesłankami obligatoryjnymi, pojawiły się także te o charakterze fakultatywnym, w przypadku których decyzja o wykluczeniu danego podmiotu będzie leżeć w gestii zamawiającego. Wykonawcy natomiast, otrzymali instrument w postaci procedury sanacyjnej, dzięki któremu mogą zapobiec wykluczeniu pomimo wystąpienia wymaganych okoliczności.

Obligatoryjne podstawy wykluczenia

Aby wziąć udział w przetargu na zamówienie publiczne należy spełnić określone przez ustawodawcę oraz zamawiającego wymogi. Ponadto wystąpienie jakichkolwiek obligatoryjnych przesłanek automatycznie zmusza zamawiającego do wykluczenia wykonawcy z postępowania. Do tego typu okoliczności zalicza się popełnienie określonych przez ustawodawcę przewinień, uważanych przez niego za szczególnie szkodliwe dla interesu publicznego. Zostały one wymienione w art. 24 ust. 3 prawa zamówień publicznych, a wśród nich wyróżnić można m.in:

• prawomocne skazanie za przestępstwa wymienione w punkcie 13 (m.in. skarbowe czy o charakterze terrorystycznym)
• zakłócenie przetargu publicznego,
• zawarcie przez wykonawców zmowy przetargowej,
• przekupstwo urzędnika
• przedstawianie informacji wprowadzających zamawiającego w błąd

Fakultatywne podstawy wykluczenia

W art. 24 ust. 5 prawa zamówień publicznych wyróżniono okoliczności, na podstawie których zamawiający może wykluczyć wykonawcę. To zamawiający wybiera, z których przesłanek chce skorzystać i umieszcza je w ogłoszeniu o zamówieniu, specyfikacji istotnych warunków zamówienia czy zaproszeniu do negocjacji. Może zatem między innymi wykluczyć wykonawcę:

• w stosunku do którego otwarto likwidację,
• który w sposób zawiniony poważnie naruszył obowiązki zawodowe, między innymi nie wykonując lub wykonując nienależycie zamówienie,
• który będąc osobą fizyczną, został prawomocnie skazany za wykroczenie przeciwko prawom pracownika lub wykroczenia przeciwko środowisku, jeżeli za jego popełnienie wymierzono karę aresztu, ograniczenia wolności lub karę grzywny nie niższą niż 3000 złotych,
• który naruszył obowiązki dotyczące płatności podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne.

Ważny jest fakt, że zamawiający może wykluczyć wykonawcę na każdym etapie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.

Procedura sanacyjna

W art. 24 ust. 8-11 prawa zamówień publicznych została uregulowana procedura sanacyjna (self-cleaning defence). Sprawia ona, że wykonawca ma możliwość uniknięcia wykluczenia go z postępowania, mimo zaistnienia odpowiednich przesłanek. Procedura ta dotyczy jednak tylko okoliczności wymienionych w art. 24 ust. 1 pkt. 13 i 14 oraz 16-20 lub art. 24 ust 5. Wykonawca musi przedstawić dowody, które zagwarantują rzetelne wykonanie zamówienia. Jeżeli zamawiający uzna, że są one niewystarczające, następuje wykluczenie.